اختصاص حمد به خدا (قرآن)خدایتعالى هم در برابر اسماء جمیلش محمود و سزاوار ستایش است ، و هم در برابر افعال جمیلش ، و نیز هیچ حمدى از هیچ حامدى در برابر هیچ امرى محمود سر نمى زند مگر آنکه در حقیقت حمد خدا است ، براى آنکه آن جمیلى که حمد و ستایش حامد متوجه آنست فعل خدا است ، و او ایجادش کرده ، پس جنس حمد و همه آن از آن خدا است . ۱ - حمد برای خداهمه حمدها و ستایشها به خداوند اختصاص دارد: «الحمد لله...؛ ستایش مخصوص خداوندی است...»، («ال» در «الحمد لله» از نوع جنس و مفید استغراق است.) نیز ۱.۱ - جهل به حمد خدابیشتر مردم، از انحصار حمد و ستایش برای خداوند آگاه نیستند: «ضرب الله مثلا عبدا مملوکـا لا یقدر علی شیء ومن رزقنـه منا رزقـا حسنـا فهو ینفق منه سرا وجهرا هل یستوون الحمد لله بل اکثرهم لا یعلمون؛ خداوند مثالی زده: برده مملوکی را که قادر بر هیچ چیز نیست، و انسان (با ایمانی) را که رزق نیکو به او بخشیده است، و او پنهان و آشکار از آنچه خدا به او داده انفاق می‌کند، آیا این دو نفر یکسانند؟ شکر خدا را است، ولی اکثر آنها نمی‌دانند!» ۱.۲ - جنس حمداینکه فرمود : «الحمد لله»معنایش این است که جنس حمد و همه آن و حقیقت آن که عبارت است از ثنای بر خوبی اختیاری، برای خدای عزّوجلّ است زیرا نعمتهای جمیل همه از ناحیه او است و حمد هم گفتیم مخصوص جمیل است، پس تمامی حمدها مخصوص او است چنانکه جنس آن مخصوص او است. «... قل الحمد لله بل اکثرهم لا یعقلون؛... بگو ستایش مخصوص خداست، اما اکثر آنها نمی‌دانند.» (بر این اساس که متعلق جهل ، موضوع حمد و اختصاص آن به خدا باشد.) حمد و سپاس برای کسی است که همه نعمتها از ناحیه او است، زیرا هنگامی که آب که سرچشمه اصلی حیات و مایه زندگی همه جانداران است از ناحیه او باشد پیدا است سایر ارزاق نیز از ناحیه او است، بنابراین حمد و ستایش نیز باید مخصوص به او باشد که معبودهای دیگر سهمی در این میان ندارند، بگو شکر خدا را که آنها خودشان به این حقایق نیز معترفند، و بگو شکر خدا را که منطق ما آن قدر زنده و کوبنده است که هیچکس قدرت بر ابطال آن ندارد. «... قل الحمد لله بل اکثرهم لا یعلمون؛...بگو الحمد لله (که خود شما معترفید) ولی اکثر آنها نمی‌دانند.» «... الحمد لله بل اکثرهم لا یعلمون؛ ...حمد مخصوص خدا است ولی اکثر آنها نمی‌دانند.» ۲ - الحمدللهجمله «الحمد لله» ثنایی است برای خدا بدان جهت که بندگی کردن برای او بهتر است از بندگی برای غیر ا، خداوندی که با ذکر این مثلهای روشن راه را به شما نشان داده، و دلائل واضح را برای تشخیص حق از باطل در اختیار شما قرار داده است، خداوندی که همه را به اخلاص دعوت می‌کند و در سایه اخلاص آرامش می‌بخشد، چه نعمتی از این بالاتر؟ و چه شکری و حمدی از این لازمتر؟ ۳ - پانویس۴ - منبعفرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حمد». رده‌های این صفحه : شکر الهی | موضوعات قرآنی
|